"Plan przeżycia" - ściąga dla specjalistów | "Survival plan" - a short guide for specialists
Zaktualizowano: 7 sty 2021
Pamiętam ten dzień, w którym jedna z najbardziej szanowanych przeze mnie wykładowców (pozdrawiam serdecznie Panią dr Łysiak, o ile zdarzy się, że jakimś cudem to przeczyta), w trakcie ćwiczeń z kontaktu psychologicznego wspomniała o czymś takim, jak „kontrakt na życie”. Na sali zapadła cisza. Kontrakt określający zasady współpracy podczas konsultacji był już nam znany i przemaglowany od góry do dołu, ale „kontrakt na życie”?
Czy to w ogóle legalne?
Jak można coś takiego podpisać?
Okazało się, że można. I że taki kontrakt może nam pomóc nawet to życie uratować.
Jest nie tylko formą zabezpieczenia dla pacjenta / klienta w sytuacjach, gdy pojawiają się myśli / tendencje samobójcze, ale także dla terapeuty / psychologa w sytuacjach wszczęcia postępowania sądowego (o czym również warto poinformować naszego klienta / pacjenta).
ŚCIĄGA DLA PSYCHOLOGÓW / TERAPEUTÓW (i wszystkich tych, którzy pracują w kontakcie z drugą osobą):
Z zachowaniem autentyzmu (czyli działaniem zgodnym z Tobą i Twoimi wartościami / odczuciami / przekonaniami):
1. odzwierciedlaj – pokaż, że słyszysz (a nie tylko słuchasz) to, co druga osoba mówi:
„słyszę, że jest Ci trudno o tym mówić”
2. wzmacniaj – poszukaj zasobów, okaż zrozumienie i doceń wysiłek, który osoba włożyła w to, by znaleźć rozwiązanie swoich trudności:
„doceniam, że mimo trudności zdecydowałeś się na to, by pomóc sobie i skontaktować się ze mną – musiało to Cię kosztować wiele wysiłku”
3. podkreśl decyzyjność – pokaż, że osoba ma kontrolę nad tym, co zrobi dalej i jakie decyzje podejmie:
„to od Ciebie zależy, co z tym dalej zrobisz – tutaj możemy wspólnie zastanowić się nad możliwościami”
4. zapytaj o obawy i przekonania, które mogą wywołać opór – oraz o to, co musiałoby się stać, aby te obawy zminimalizować:
„co sprawia Ci trudność? co musiałoby się stać, aby rozwiązanie tej trudności Cię satysfakcjonowało?”
5. nazywaj emocje, uprawomocniaj i przeprowadź psychoedukację:
„w sytuacjach, gdy czujemy się przytłoczeni i nie wiemy co zrobić dalej, mogą pojawić się takie myśli, jak u Ciebie – domyślam się, że jesteś zmęczona dalszym zmaganiem się z tymi myślami; nasz mózg często podsyła nam różne nieprzyjemne myśli, które niekoniecznie mają cokolwiek wspólnego z faktami (…)”
Co zrobić, gdy podejrzewasz, że osoba chce popełnić samobójstwo?
1. oceń stopień ryzyka:
Ryzyko nagłe – osoba może podjąć próbę w ciągu najbliższych 48 h ze względu na duże nasilenie uporczywych myśli samobójczych, tendencji, nasilonych objawów depresji, objawów lękowych, trudności z kontrolą impulsów lub trudną sytuację życiową.
Ryzyko krótkoterminowe – próba samobójcza może zostać podjęta na przełomie dni / tygodni ze względu na obecne myśli samobójcze pojawiające się pod wpływem postrzegania problemów jako przekraczających możliwości radzenia sobie. W tym wypadku jednak osoba jest zazwyczaj mniej pobudzona emocjonalnie i skłonna do impulsywnych zachowań.
Ryzyko długoterminowe – próba samobójcza może zostać podjęta na przestrzeni najbliższych miesięcy lub lat; może być związana z występowaniem nawet łagodnych objawów depresji, zaburzeń osobowości, objawów uzależnienia wraz ze współwystępującymi myślami samobójczymi.
2. zawiadom odpowiednie osoby:
W przypadku, gdy ryzyko jest nagłe: jeśli stwierdzisz, że zachowanie osoby wskazuje na bezpośrednie zagrożenie jej życia, poproś osobę obok, aby wezwała pomoc dzwoniąc na 112, gdy Ty wyjaśniać będziesz kolejne etapy postępowania:
„słyszę / widzę Twoje obawy dotyczące tego, jak będzie wyglądał pobyt w szpitalu – czy pomocne byłoby, gdybym Ci o tym teraz chwilę opowiedziała?” (….):
„w niektórych sytuacjach niezbędny jest pobyt na oddziale – taki pobyt ma na celu zapewnienie Ci bezpieczeństwa oraz umożliwi Ci kontakt ze specjalistami; o tym, czy ktoś trafi na oddział, decyduje lekarz psychiatra” (…):
„zostaniesz teraz przewieziony do najbliższego szpitala – możesz też poprosić o przewiezienie do innej placówki medycznej, jeśli ta placówka będzie dysponowała wolnymi miejscami, a osoby obsługujące karetkę będą w stanie ją zlokalizować” (jeśli rozmawiamy z osobą niepełnoletnią lub z diagnozą możemy zaznaczyć, że może towarzyszyć jej jedna osoba, która sprawuje nad nią opiekę).
Następnie poinformuj rodzinę / opiekunów prawnych o wdrożeniu postępowania.
W przypadku, gdy ryzyko jest krótkoterminowe / długoterminowe – jeśli nie masz do tego odpowiedniego przeszkolenia (lub zwyczajnie potrzebujesz skonsultować się z drugim specjalistą), skontaktuj się z terapeutą / psychologiem i/lub psychiatrą w celu ustalenia dalszego postępowania; na tym etapie osoba może postrzegać samobójstwo jako rozwiązanie swoich problemów ze względu na zawężenie percepcji pod wpływem stresu (trudność w dostrzeganiu innych rozwiązań).
3. opracujcie razem plan bezpieczeństwa:
Najpierw określ:
jak długo występują symptomy i kiedy po raz pierwszy się pojawiły
nasilenie objawów
w jakim stopniu objawy utrudniają funkcjonowanie
objawy współwystępujące (czy coś poza tym?)
możliwe współwystępowanie innych diagnoz / zaburzeń zdrowia psychicznego / fizycznego
jaka jest ogólna sytuacja pacjenta / klienta (co może wzmacniać zachowanie?)
Plan bezpieczeństwa powinien być dokładnie omówiony i spisany – może być połączony ze zobowiązaniem do niepodejmowania prób samobójczych do kolejnego spotkania. Jego celem jest ustalenie sposobów poradzenia sobie z uporczywymi myślami na wypadek, gdyby znów się pojawiły – aby adresat miał możliwość przypomnienia sobie własnych, skutecznych sposobów radzenia sobie. W tworzeniu takiego planu warto uwzględnić trudne wydarzenia, które mogą wydarzyć się w życiu pacjenta / klienta i zastanowić się, w jaki sposób może sobie z nimi poradzić.
Najważniejsze jest to, aby pacjent / klient uważał te sposoby za skuteczne – nie zaś sam terapeuta / psycholog. Plan powinien być poddawany systematycznej weryfikacji oraz zmieniany, gdyby omówione sposoby radzenia sobie nie przynosiły skutków.
Taki plan powinien zawierać:
1. opis sytuacji, która spowodowała pojawienie się myśli / tendencji / zachowań samobójczych oraz to, co pozwoliło osobie poczuć się lepiej / odwrócić uwagę od tych impulsów:
Co pozwoliło Ci poczuć się lepiej w ostatnim czasie?
Jakie to były myśli / osoby / zachowania?
2. opis sposobów radzenia sobie, które mogłyby odnieść podobny skutek w sytuacjach wystąpienia impulsu samobójczego (może obejmować zachowania, czynności przynoszące ukojenie, kontakt z osobami, którym pacjent / klient ufa):
Co prawdopodobnie mogłoby Ci pomóc, gdyby w Twojej głowie pojawiły się myśli samobójcze?
Jakich ludzi mógłbyś poprosić o pomoc?
Jaki może być plan działania, jeśli pojawią się w Twojej głowie myśli lub impulsy samobójcze?
3. opis doświadczanych trudności oraz opisanych krok – po – kroku sposobów radzenia sobie z nimi (a także efekty, które te działania miały by przynieść i późniejsze sposoby ewaluacji tych działań)
4. zobowiązanie do kontaktu z terapeutą / psychologiem / służbami ochrony zdrowia w sytuacjach zagrożenia życia:
Podpisując ten kontrakt umawiamy się więc, że będziemy robić wszystko, żeby poradzić sobie w trudnej sytuacji. Kiedy czujemy się - krótko mówiąc - źle, możemy myśleć o zadaniu sobie bólu lub nawet zabiciu się. Takie myśli czy impulsy mogą się zdarzyć, ale pierwszym krokiem do poradzenia sobie z nimi jest możliwość rozmowy na ich temat. Podczas terapii - i poza nią - najważniejsze jest Twoje bezpieczeństwo, dlatego na czas trwania naszych spotkań umawiamy się do podjęcia stosownych działań w celu zadbania o własne bezpieczeństwo poprzez kontakt ze służbami zajmującymi się ochroną zdrowia (lekarzem, szpitalem lub terapeutą).
Dlaczego to ważne, żeby zaznaczyć, że taki kontrakt obowiązuje specjalistę? Bo w ten sposób modelujemy pewne zachowania i normalizujemy doświadczanie trudności w życiu.
Problemy są nieuniknione – ale to nie znaczy, że mamy podążać za tym, co nasz umysł nam podpowiada; gdy jest zmęczony, często opiera się na tym, co znane i łatwo dostępne. Dawniej alarmował naszych przodków przed rzeczywistym zagrożeniem, które czyhało przed wejściem do ich jaskiń – na ten moment zagrożenie jest zgoła inne. Czasem nasz umysł staje się zagrożeniem… dla siebie samego.
Ściąga jednak pozostanie ściągą. Ocena ryzyka i opracowanie „planu działania” to tylko niewielki fragment procesu, jaki rozpoczyna podjęcie terapii. Jeśli znasz inne sposoby na to, by poradzić sobie w takiej sytuacji – proszę, podzieli się nimi w komentarzu. To bardzo ważne, byśmy wszyscy mieli dostęp do takiej wiedzy, bo nigdy nie wiadomo, z czym w życiu możemy się spotkać.
***
I remember the day when one of my most respected lecturers (I send my best regards to Ms Łysiak, if it happens that somehow she stumbles upon this article) mentioned something about "The Life Contract". The class went silent. We already knew the rules of the psychological contract from top to the bottom, but „The Life Contract"?
Is that even legal?
How can you sign something like this?
It turned out that you can. And that such a contract can help us save lives.
It’s not only an agreement between the therapist / psychologist & the patient / client in situations where suicidal thoughts / tendencies arise, but also the form of protection for the therapist / psychologist in situations where court proceedings are being initiated (which is also worth informing our client / patient about).
A CHEAT - SHEET FOR PSYCHOLOGISTS / THERAPISTS (and for those who work in contact with another person):
Maintaining authenticity ( acting accordingly to you and your values / feelings / beliefs):
1. reflect - show that you hear (and not just listen) what the other person is saying:
"I hear that it is difficult for you to talk about it"
2. strengthen - seek resources, show understanding and appreciate the effort the person put into finding solutions to cope with its difficulties:
"I appreciate that despite the difficulties you’ve decided to help yourself and contact me - it must have cost you a lot of effort"
3. emphasize the importance of decision-making process - show that the person has control over its life:
„it's up to you what you’re going to do with it - here we can think about the possibilities together"
4. ask about the fears and beliefs that may cause resistance - and what would have to happen to minimize these concerns:
"what is difficult for you? what solution of this problem would bring you satisfaction?”
5. name emotions, validate and conduct psychoeducation:
„when we feel overwhelmed and have no idea what to do next, thoughts like yours may appear - I guess you are tired of struggling with these thoughts; our brain often sends us various unpleasant thoughts that do not necessarily have anything to do with facts (...) "
WHAT TO DO IF YOU THINK THAT SOMEONE WANTS TO COMMIT SUICIDE?
1. assess the degree of risk:
immediate risk - a person may attempt suicide within the next 48 hours due to a high intensity of persistent suicidal thoughts, tendencies, severe depression symptoms, anxiety symptoms, impulsiveness or a difficult life situation.
short-term risk - a suicide attempt may appear within days / weeks due to the current suicidal thoughts arising from perceiving problems as beyond current coping strategies. In this case, however, the person is usually less emotionally agitated and less prone to impulsive behavior.
long-term risk - a suicide attempt may appear within next months or year; may be associated with the occurrence of even mild symptoms of depression, personality disorders, symptoms of addiction along with co-occurring suicidal thoughts.
2. notify the relevant services:
If the risk is sudden: if you feelthat the person's behavior indicates an immediate threat to its life, ask your coworker / other person nearby to call for help by calling 112 while you explain the next steps:
"I can hear / see your concerns about what the hospital stay will look like - would it be helpful if I tell you a bit a bout it?" (….):
“in some situations it is necessary to stay in the hospital ward – it’s necessary to keep you safe and to allow you to contact other specialists; the psychiatrist decides whether someone goes to the ward or not”(...):
"you will now be taken to the nearest hospital - you can also ask to be transported to another medical facility, if that facility has vacancies and the ambulance operators are able to locate it" (if you are a person providing help and talking to a minor or a person with the diagnosis, you can add that there’s a possibility to be accompanied by one caretaker - then inform the family / legal guardians about the implementation of the procedure.
If the risk is short-term / long-term - if you do not have adequate training (or you simply need a consultation), contact a therapist / psychologist and / or psychiatrist to determine what to do next; at this stage, a person may perceive suicide as a solution to their problems due to stress - reduced perception (difficulty of perceiving other solutions).
3. create a safety plan:
First of all, define:
1) how long the symptoms last and when they first appeared
2) the severity of the symptoms
3) to what extent the symptoms disturbs functioning
4) the combination of the symptoms (is there anything else?)
5) the possible of coexistence of other diagnoses (mental health / physical issues)
6) the general situation of the patient / client (what can reinforce its behavior?)
The safety plan should be thoroughly discussed and written down - it can include the agreement on not attempting suicide until the next meeting. Its purpose is to find ways to deal with intrusive thoughts about suicide in case they reoccur - so that the addressee has the opportunity to recall its own effective ways of coping. When creating such a plan, it’s worth considering difficult events that may happen in the patient’s / client’s life and the ways he / she can deal with them.
The most important thing is that the patient / client should perceive these methods as effective - not the therapist / psychologist himself / herself. The plan should be systematically reviewed and changed if the discussed ways of coping methods do not bring any results.
„The Life Contract” should include:
1. description of the situation that triggered the appearance of suicidal thoughts / tendencies / behavior and what made the person feel better / distracted from these impulses:
What did you do to make yoursel feel better?
What thoughts / which people / what kind of behavior made you feel better?
2. description of coping methods that could have a similar effect when suicide impulses appear (it may include actions, activities that bring relief, contact with people whom the patient / client trusts)
What could possibly help you if you the thoughts of suicide appear in your head?
What kind of people could you ask for help?
What could be the plan of action if suicidal thoughts or impulses arise?
3. description of experienced difficulties and step-by-step explained ways of coping with them (as well as the effects that these activities should bring and ways of evaluating these activities)
4. obligation to contact a therapist / psychologist / health care services in life-threatening situations:
By signing this contract, we make an agreement that we will do everything we can to cope with a difficult situation. When you feel - simply- bad, you can think about causing ourselves pain or even killing yourself. These thoughts or impulses can happen, but the first step in dealing with them is being able to talk about them. During the therapy - and outside therapy - your safety is the most important, so for the duration of our meetings we agree to take appropriate measures to ensure our own safety by contacting health care services (doctor, hospital or therapist).
Why is it important to note that such a contract is valid also for a specialist? Because in this way we model certain behaviors and normalize the appearance of the difficulties throughout life.
Problems are inevitable - but that doesn't mean we have to follow what our mind tells us; when tired, it often relies on what’s familiar and accessible. In the past, it alerted our ancestors to the real threat before entering their caves - at the moment the threat is quite different. Sometimes our mind becomes a threat… to itself.
The cheat - sheet, however, will remain the cheat - sheet. Risk assessment and the development of an 'action plan' are only a small part of the process that begins with therapy. If you know of any other ways to deal with difficult situationa - please share them in the comment section. It is very important that we all have access to such knowledge, because you never know what you may encounter in your life.
