Czy to jeszcze wypalenie, czy już depresja? | Is this still a burnout or maybe a depression?
Stres towarzyszy nam na każdym kroku. W formie przewlekłej prowadzi do dysregulacji w funkcjonowaniu osi podwzgórze-przysadka-nadnercza, co z kolei może prowadzić do wyczulenia tego układu na wydarzenia związane ze stresem w późniejszym okresie życia, a to z kolei - do występowania zaburzeń związanych z regulacją emocji, funkcjami poznawczymi i ogólnym funkcjonowaniem naszego organizmu.
Przewlekły stres w pracy może doprowadzić do wystąpienia zespołu wypalenia zawodowego.
Ale skąd wiemy, czy to wypalenie, czy już depresja?
Idąc za koncepcją Maslach i Leitera, wypalenie zaczyna się od przekroczenia zdolności adaptacyjnych pracownika do sytuacji stresowej, co powoduje emocjonalne wyczerpanie. Gdy osoba czuje się przeciążona, zaczyna ograniczać kontakty z bliskimi, a następnie ze współpracownikami – zwiększa się dystans emocjonalny, który wtórnie wzmacnia pierwszy objaw wypalenia. Dystans ten z kolei przenosi się na relacje z klientami – mechaniczne podejście do klienta powoduje obniżenie zaangażowania w relację z usługobiorcą, co w konsekwencji często wiąże się z negatywną oceną pracownika, a co za tym idzie – wpływa na jego samoocenę, podejście do własnej skuteczności i sprawia, że zaczyna on postrzegać swoje osiągnięcia jako mało znaczące.
WYPALENIE
W klasyfikacji ICD – 11 diagnoza wypalenia zawodowego mieści się w kategorii „occupational conditions” – czyli takich zaburzeń zdrowia psychicznego, które są związane z pracą.
Zespół wypalenia zawodowego pojawia się w wyniku doświadczenia chronicznego stresu w miejscu pracy – to stan, w którym sytuacja przekracza dostępne i znane sposoby radzenia sobie jednostki.
OBJAWY
poczucie wyczerpania emocjonalnego (wahania nastroju, rozdrażnienie, zaprzeczanie własnym potrzebom – również tym fizjologicznym);
zwiększone poczucie dystansu psychicznego i negatywizm wobec pracy (mechaniczne podejście do relacji z klientami / współpracownikami);
obniżone poczucie własnej skuteczności (niska satysfakcja z własnej pracy, trudność z dostrzeganiem własnych osiągnięć, potrzeba udowadniania swoich kompetencji).
OBJAWY DODATKOWE
somatyzacja - odczuwanie dolegliwości fizycznych w różnych częściach ciała, których nie da się wyjaśnić z perspektywy medycyny (bóle głowy, zaburzenia snu i czuwania, zaburzenia apetytu)
zaburzenia poznawcze – trudności z koncentracją, problemy w podejmowaniu decyzji, utrudnione kreatywne myślenie
Sam stres nie powoduje wypalenia – ale brak wystarczających zasobów do poradzenia sobie z daną sytuacją, stawianie sobie wysokich wymagań przy niewielkich możliwościach wpływu na sytuację oraz ograniczone wsparcie ze strony otoczenia zwiększają ryzyko wystąpienia tego zespołu.
Gdzie jest problem?
Problem leży w różnicowaniu. Objawy wspólne dla depresji i wypalenia to emocjonalne wyczerpanie, przeciążenie poznawcze i ogólne poczucie przemęczenia. Jednocześnie – zespół wypalenia zawodowego różnicuje się z zaburzeniami adaptacyjnymi, innymi zaburzeniami związanymi ze stresem oraz zaburzeniami nastroju.
DEPRESJA
W ICD – 10 znajdziemy opis podstawowych klinicznych objawów pierwszego epizodu depresyjnego:
znacznie obniżony nastrój pojawiający się rano i utrzymujący się przez większość dnia, niezależnie od okoliczności;
utrata zainteresowania aktywnościami, które do tej pory sprawiały przyjemność, anhedonia (poczucie zobojętnienia);
szybsza męczliwość, poczucie osłabienia.
OBJAWY DODATKOWE
zaburzenia snu
myśli samobójcze
nadmierne i często nieuzasadnione poczucie winy, obniżone poczucie własnej skuteczności i samooceny
spowolnienie psychoruchowe (rzadziej pobudzenie)
zmiany apetytu i masy ciała
Depresja może być endogenna (związana z biologicznie uwarunkowaną podatnością osobniczą) lub reaktywna (związana z sytuacją). Nadmierna ilość kortyzolu może wpływać na obszary, których funkcjonowanie jest w pewien sposób „moderowane” przez stres – czyli (w szczególności) na hipokamp, korę przedczołową i ciało migdałowate.
Wyniki badań pokazują, że współwystępujące silne poczucie wypalenia oraz znacznie obniżone poczucie wpływu na własną sytuację predysponuje do późniejszej diagnozy zaburzeń depresyjnych.
Jak zapobiec wypaleniu? Przede wszystkim - zadbaj o siebie:
wyznacz sobie wyraźny czas na odpoczynek i na pracę;
zauważ, kiedy po raz pierwszy poczułeś się przytłoczony – zidentyfikuj wzór, który towarzyszył pojawieniu się objawów stresowych i oceń swój poziom stresu;
zapisz znane Ci sposoby radzenia sobie – oceń ich skuteczność i w miarę możliwości zrewiduj adekwatnie do swoich potrzeb i odczuwanego poziomu stresu;
skoncentruj się na podstawowych potrzebach swojego organizmu i zadbaj o nie w pierwszej kolejności (zamiast dokładać sobie dodatkowych bodźców – daj sobie spokój);
sprawdź, czy możesz zrobić coś, co uprzyjemniłoby Ci Twoje codzienne aktywności – może czas na przemeblowanie w biurze, posadzenie parę nowych roślinek tu i ówdzie, czy też… na praktykę mindfulness?
jeśli możesz zrobić sobie przerwę w pracy, przeznacz ten czas w całości dla siebie; chodzi o to, abyś – zamiast funkcjonować w „trybie przetrwania” – zaczął funkcjonować w „trybie dostatku”;
znaj swoje granice i sprawdź, jak Twoje ciało i umysł reagują na stres – ze względu na to, jak się czujesz w danej chwili, wyznaczaj granice w kontaktach z innymi:
praca to nie posługa: jeśli podział ról w Twojej pracy jest niejasny, Twoja praca wymaga od Ciebie ciągłego wysiłku fizycznego / poznawczego, a atmosfera jest zwyczajnie nieprzyjazna – zastanów się, czy to praca dla Ciebie.
Od wypalenia do depresji jeden krok – jeśli więc znane Ci sposoby radzenia sobie nie przynoszą zamierzonych efektów, może to najwyższy czas, aby skontaktować się ze specjalistą (?).
***
Stress follows our every step. In its chronic form, it leads to the dysregulation of the hypothalamic-pituitary-adrenal axis, which makes it more susceptible to stress-related events. This prolonged dysregulation may be the main factor responsible for problems with emotional regulation, cognitive abilities and the overall functioning of our body.
Chronic stress at work may lead to the occurrence of burnout syndrome.
But how do we know when we experience burnout and when it’s a depression?
Following the concept of Maslach and Leiter, burnout starts when an employee exceeds its ability to adapt to a stressful situation, which causes an emotional exhaustion. When a person feels overloaded, starts to limit its contacts with other people (including colleagues) - the emotional distance increases and strengthens the first symptom of a burnout. This distance, in turn, translates into relationships with customers - a mechanical approach to the customer reduces involvement in the relationship with the recipient, which is often associated with a negative assessment of the employee, and thus - affects its self-esteem, the sense of self-effectiveness and perceiving its achievements as meaningless.
THE BURNOUT SYNDROME
In the ICD-11, the diagnosis of burnout is placed in the category of "occupational conditions" - that is, mental health disorders that are related to work.
Burnout syndrome occurs as a result of chronic stress in the workplace - a state in which the situation exceeds the available and known coping methods of the individual.
SYMPTOMS
the feeling of emotional exhaustion (mood swings, irritability, denying one's own needs - including physiological ones)
an increased sense of mental distance and negativity towards work (mechanical approach to relationships with clients / colleagues)
reduced self-efficacy (low work satisfaction, the need to prove one's competences)
ADDITIONAL SYMPTOMS
somatization – experiencing symptoms that cannot be explained from a medical perspective (headaches, sleep & appetite disorders)
cognitive disorders – problems with concentration, in making decisions & creative thinking
Stress isn’t the only factor that may cause burnout - the lack of resources needed to deal with a stressful situation, setting high expectations with little possibility of influencing the situation and limited social support are additional factors that may increase the risk.
Where's the problem?
In differentiation. Symptoms similar in depression and burnout include emotional exhaustion, cognitive overload and a general feeling of being overwhelmed. At the same time, burnout syndrome is differentiated from adjustment disorders, other stress-related disorders and mood disorders.
DEPRESSION
The ICD-10 describes the basic clinical symptoms of the first depressive episode:
a severely lowered mood that occurs in the morning and lasts during the day (in all circumstances)
loss of interest in pleasant activities, anhedonia (the feeling of indifference)
fatigue
ADDITIONAL SYMPTOMS
sleep disturbances
suicidal thoughts
excessive and often unjustified guilt, lowered sense of self-efficacy and self-esteem
decreased psychomotor skills
changes in appetite and weight
Depression can be endogenous (related to the biologically conditioned susceptibility) or reactive (related to the situation). High levels of cortisol can affect areas that are "moderated" by stress - that is the hippocampus, prefrontal cortex and amygdala.
How can you prevent a burnout? First of all - take care of yourself:
schedule is fundamental – prioritize your rest;
notice the first time you felt overwhelmed - identify the pattern that accompanied the appearance of stress symptoms and assess your stress level;
write down your methods of coping with stressful situations - assess their effectiveness and, if possible, revise them adequately to your needs and the perceived level of stress;
focus on your basic needs and take care of them in the first place (instead of giving yourself extra stimuli - give yourself a rest);
check if you can do something that would make your daily activities more pleasant - maybe it's time to rearrange your office, place a few new plants here and there, or ... to practice mindfulness?
if you can - take a break from work and set this time for yourself; the idea is that, instead of being in a constant "survival mode", you need to start operating in the "abundance mode";
know your limits: check how your body and mind react to stress - due to how you feel at the moment, set the limits in relationships with others:
work is not a service: if the division of roles in your work is unclear, your work requires constant physical / cognitive effort and the atmosphere is simply hostile - think about whether this is the work for you.
There’s just one step away from burnout to depression - if you’ve already tried to cope with your stress and the symptoms persist, maybe it's time to contact a specialist (?).
http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.ekon-element-000171394653
http://www.ppn.ipin.edu.pl/archiwum/2005-zeszyt-2/wypalenie-zawodowe.html
https://academicworks.cuny.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1276&context=gc_pubs
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0191886900000799
